webdonsk.ruФишки сахалыы дор5ооннор как сделать
Добавил пользователь Дмитрий К. Обновлено: 30.08.2024
эрдэттэнаахтара, суруйтарасатыыр. Ол биллэнтурартабыллынна5ынаучугэй, хай5аллаах.
Ол гынан баран сыыьауo`рэтииэмиээлбэх. Ханныкбаghараркинигэниыланбуукубаны
уo`рэтииолохсыыьа. Биллэнтуран, мээнэыллын да о5онууo`рэтэртабыллыбат. О5окыра
сааьыгарулаханкиЬинисаамайистэр, эрэнэр, итэ5эйэр, ылынаркэмэ. Бу кэмнэо5одьоно,
тo`рo`ппуттэрээппиттэринбарытын сo`п – сыыьа диэн араналаанкo`рбo`ккo`барытынистэр, хайдах
баарынанылынар. Онон, мин санаабарбукэмимулчутуппакка, сыыьа- халтыыыппакка, о5о5о
сo`птo`o`х кo`мo`ну биэриибилинниуйэ5эсуолтататаулаатта.
Хара маннайгыттанбуукубаныуo`рэтэр, аахтарасатыырсыыьа. Тo`рo`ппутсыыьатауксун
манна сытар. Дор5оонуоннабуукуба диэн араарбаккасыыьа, булкуйауo`рэтии. Аа5ыы, суруйуу
дор5оонтонтутулуктаах. Онон бастаандор5оонуo`йдo`туo`ххэнаада. Буукубадор5оонбэлиэтэ
буолар диэн быsh`аарыахха сo`п. Дор5оонсанарыллыытабуукубаттанолохатын. Уксугэртo`роo`ппут
манныкуo`рэтэр. Буукубалаахкинигэниылан: сы, ым, кы, ыл, ым.. эбэтэркы, мы, сы, ты диэн. Бу
сыыьа. Эбэтэралфабитынануo`рэтэр. Буукубаалфабитынансанарыытаэмиэатын. Бутэйдорghоон
буукутата бэ, вэ, гэдэ… Холобур: мас диэн тылы о5оманныкаа5асатыыр: ым-а- сыэбэтэр мы- аыс. , кун диэн тылы: кы-у-ны, эбэтэр: ык-у-ын. Биллэнтурартуох да диэн тыл тахсыбат. Холобур:
ым диэтэххэ иккидор5оонэтиллэр: ы уонна м. Ити сыыьа. Дор5оонсо5отохтууэтиллиэхтээх.
Холобур: [С] дор5оонусанараргаиспититтэнтахсарсалгынтиистэрбитбыыьынансыыгынаан
суох. Онтонбутэйдор5оонбуукубатыттанолохатынныксанарыллар. Холобур: буукубаэмиэатын:
бэ, вэ, гэ , эр, эс , тэ , эф, ха…
[А] дор5оон – буукубата А, бэлиэтэ да диэтэххэ сыыьабуолбатабуолуо.
[С] - дор5оонбэлиэтэ С (эс) буукуба
Дор5оонуистэбит, санарабыт, буукуба – дор5оонбэлиэтэ, буукубаны кo`рo`бут, аа5абыт,
суруйабыт диэн уo`рэтии.
Биьигилогопуннадорghоонучуолкайдыксанарыыга, дорghоонусатаанбыhаара, атын
дорghоонтонарааранбилэргэ, тыл ханныкдорghоонтонсаghаланарын, бутэринбыhаара,
фишкаларынансатаантуттарга, этии,тыл, суhуo`х диэн терминнэриуo`рэтэбит.
саghаланарбуолла5ына тыл иннигэртурарэбэтэр баар дииллэр, онтон тыл будор5оонунанбутэр
буоллаghына тыл кэннигэр, онтонсаghаламмат да буппэт да буолла5ынадор5оон тыл ортотугар
баар диэн буолар.
Биир тылы ылансуьуo`ххэараарыы, суьуo`хтээнэттэрии, тыл хассуьуo`хтээ5инбыьаарыы.
Чэпчэкибиириккисуьуo`хтээх тылы дор5оонунанырытыы. Ханныкдорghоонтонсаghаланнаэбэтэр
буттэ? Холобур: А дорghоонтонсаghаланартыллабулл, будорghоонунанбутэртыллабул. Эбэтэр,
Эбэтэрбиирханныкбаghарар оghо билэр тылыныланэтиитэонотторуохха. Онтонол тылы суьуоххэ
арааран, ханныкдорghоонтонсаghаланарын, ханныкдорghоонунанбутэринбыьаартарыахха.…..
ФГОС этэринэноghонуэлбэхтикараастааноонньотуохха, билиикылаабынайкo`рдo`руу
буолбатах диэн буолла.
Оghону грамотаghа uo`рэтиигэдорghоонфишкаларынтуsh`аныытабыгастаах. Дор5ооннор
ааттаах. Сыала: дор5ооннорфишкаларынаноонньотуу, дор5оонааттарынуo`рэтии, фишканан
туттаргабэлэмнээьин. Дор5оонусo`пкo`санараргауo`рэтии.Санарарсананы, толкуйдуур
интэриэьиуo`скэтии. Дор5оонусo`пкo`санараргауo`рэтии. Ойдo`o`нистэрбуолуу, бол5омтону
| ZTCH | 399 | |
| Almara | 201 | |
| FastEast. | 106 | |
| 4 | I0I | 75 |
| 5 | rab | 66 |
| 6 | Askolon | 42 |
| 7 | обыватель777 | 30 |
| 8 | Коки_Теона | 27 |
| 9 | Japaneese | 27 |
| 10 | OMGLOL | 22 |
| ZTCH | 898 | |
| Almara | 683 | |
| FastEast. | 363 | |
| 4 | Japaneese | 262 |
| 5 | rab | 216 |
| 6 | обыватель777 | 140 |
| 7 | Askolon | 128 |
| 8 | I0I | 75 |
| 9 | Коки_Теона | 65 |
| 10 | КРАСАВЧИК888 | 61 |
Проверим в течение одного рабочего дня. Чтобы узнать о решении дождитесь обратной связи или обратитесь в техподдержку:
Орнамент - норуот прикладной искусствотын биир кэлим быстыспат сорghото. Кини норуот материальнай уонна духовнай культуратын таhымын кэрэhэлиир барghа баайа, ол быhыытынан кини ис тутулугар киhи o`йун кuuhэ, санаатын сатабыла, уран тарбахтарын талаана бииргэ тумуллубут. Оhуор араас матыыптара, ханнык оngоhукка туттуллалларыттан ананан, туспа туhааннаах кo`руннэргэ арахсаллар.
Быа, дьурghаа ойуу
Туой кo`huйэлэртэн саghалаан туоска, маска, таngаска, тимиргэ-барытыгар тарghаммыт оsh`уор.
Хабарghа ойуу, от ойуу
Былыр илгэни, o`ngu-быйаны кэрэhэлиир бэлиэ оsh`уора.
Охторуу, тыал ойуу
Туос иhиттэр иилэрин тигиигэ, таngаска- сапка сайдыбыт, маска киэнник туттуллубут ойуу.
Таngалай ойуу
Мас оngоsh`уктарга киэngник тарghаммыт оsh`уор.
Ураsh`а ойуу
Геометрическай орнамент. Иhит- хомуос, туттар тэрил сурун ойуута.
Илим хараghа
Геометрическай орнамент. Туос иhит иитин тигииттэн киирбит ойуу.
Кuн ойуу
Uuнээйи ойуу
Саха норуотун материальнай культуратыгар дириngник иngмит ойуу. Бу ойуулары таngаска-сапка, иsh`иккэ- хомуоска, ат тэрилигэр тутталлар.
Халан уо.д.а. алыс бэркэ суруйбуттар
Мин биири этиим. Тo`лo`пuo`нuнэн кэпсэтэргэ "Uтuo` кuнuнэн!" диир табыгаsh`а суох эбит. Тоghо диэтэххэ, ол кэпсэтэр киsh`иng туох эрэ кыsh`алghаghа ылларбыт кuнэ эngин буолуон сo`п. "Э5эрдэ!" оннук тuбэлтэghэ эмиэ сатамньыта суох. Онон "Туругур!" эбэтэр "Uuммuт кuнuнэн!" диир тоghоостоох. Оттон сирэй кo`рсuuгэ киsh`иng сирэйинэн-хараghынан тo`sh`o` баghарар сирдэтэghин.
Э5эрдэлэsh`ии
Саха киsh`итигэр, мин санаабар ити нууччалыыттан киирбит тыллар сuнньu-
нэн барсыбаттар: o`скo`тuн кo`рсo` тuспuт киsh`иng хайдах турукка сылдьарын
билбэккэ эрэ "uтuo` кuнuнэн"-диириng, куsh`а5анын таллахха, кuлuu гыныы
курдук буолуон сo`п.Онон "Кэпсиэ"- эбэтэр "уруй буоллун" диир арыый
барсыах курдук. Арахсарга ба5ас дьиng сахалыы "этэngngэ буол"- диэн этии
мo`ккuo`рэ суох барсар!
Сo`пкo` этэghин
"Кэпсиэ" диэн бэрт. Ол эрээри, ыкса билсэр дьон икки ардыларыгар. Олоххо кo`ннo`рu кo`рo`н билсэр дьонуng эngин диэн баар буолар. Кинилэргэ "Кэпсиэ" диир табыгаsh`а суох. "Кэпсиэ" диэн ыйытыы майгылаах эghэрдэлэsh`ии. Оттон "Уруй буоллун!" диэн эр дьон, уоланнар уруйдаsh`ыахтарын сo`пкo` дылы. Эмиэ ыкса билсэр дьон. Кыыска-дьахтарга итинник диир o`йдo`нuo` суоghа. Кo`ннo`рu билэр дьоngngор эмиэ.
Онон кэлиngngи кэмngэ uo`скэтиллибит "Туругур!", "Э5эрдэ!", "Uuммuт кuнuнэн!", "Uтuo` кuнuнэн!", "Кuн оройунан!", "Uтuo` киэsh`э!" диэн курдук эghэрдэлэsh`иилэри ылбаghайдык туттан иsh`иэхтээхпит.
"Туругур!" диэн Кuннuк Уурастыырап туттара ush`u. Быsh`ата, ити тыллар бuгuн эрэ uo`скэтиллибит тыллар буолбатахтар.
Оттон "Этэngngэ буол!" "Ама буол!" - хайа да тuгэngngэ тоghоостоох арахсарга, барарга этиллэр тыллар. Сo`бuлэsh`эбин.
Uтuo` Кuн диир Uтuo` Кuнuнэн диирдээ5эр нейтральнай. Бу кимиэхэ да туsh`аайбакка эйэ-дэмнээх эрэ э5эрдэлээsh`ин буолар. Uтuo` Кuнuнэн диэн чопчу туох эрэ uчuгэй буолбутун биллэххэ эрэ туттуллар.
Дорообо диэн наsh`аа куруубай тыл (грубое, неотесанное, мужиковатое). Uo`рэghэ суохтар туттар тыллара. Кыргыттар Дорообо (здорово) дииллэрэ олох олуона. Туора омук кулгаа5ар кырата кo`рuдьuo`стuк иsh`иллэр.
"Саха" били ханнык эрэ байаанынан ыллыыр киsh`ини санатаghын. Алghаsh`аабат буоллахпына. Ол киsh`и эмиэ эн курдук тыллаsh`ааччы. Uo`тuo` кuн диэтэххинэ ситэри этиигин тuмuктuuр сыалтан o`ссo` туох эрэ диэххин наада. (Uuннэ, буолбут диэбит курдук). Ферштейн.
то5о барытын осложняйдыы сатыыбыт.
хайдах барар оннук барар тыл эмиэ киsh`и курдук.улаатар ..кырдьар уларыйар о5о сааскар хаsh`ан да тo`ннuбэккин.
Усложнять - уустугурдуу.
"Осложняйдыы" сырыттахпытына, сайдыы буолбакка кэхтии буолар. "Uo`рuu" оннугар "уоруу" - бу o`лuu. O`лo`рo`н баран, тириитин саралыы тардан кэтии - киsh`игэ тэngниир буоллахха. Эн оннук o`лuo`ххuн баghараghын дуо? Оghо сааска тo`ннuбэккин (тo`ннo`р да киsh`и бэрт буолуо эбит :), ол гынан баран сэнэх сылдьан o`лo`р эмиэ астыга суох (o`ссo` o`лбuтung кэннэ атын киsh`и эн тириигин кэтэ сылдьара).
Махтал диэн нууччалыыта благодарность буолуохтаах онон махтанабын диэн буолуохтааghа буолуо
телефонунан суруйарга эмиэ табыгаьа суох, сахалыы буукубалар бааллара буоллар наьаа да кэрэ буолуо этэ. Контакт диэннэ аахтахха дьон уксэ тылы сиэрэ суох быьар, кылгатар идэлэннэ. Итинтэн сылтаан тыл суолтата улаханнык уларыйар дии саныыбын.
эghэрдэ диэн отой атын суолталаах тыл диэн саныыбын!
(Эghэрдэ - поздравление) диэн батта.
Эghэрдэлиибин - поздравляю.
Ити радио нo`nguo` дьон (эghэрдэ) диэн тылы нууччалыы (привет) тылга буккуйаллар.
Холобур нууччалыы эфирга (кому хотите передать привет?) диэн ыйытыыны хоруйдуур буоллахтарына, саха радиотыгар (кимиэхэ эghэрдэ тиэрдэghин?). Ону биsh`и дьонмут истэн сыыsh`а o`йдuuр, дьиng суолтата (кого хотите поздравить?) буолар.
Оннооghор манна сорох уолаттар
("Uтuo` Кuн диир Uтuo` Кuнuнэн диирдээ5эр нейтральнай. Бу кимиэхэ да туsh`аайбакка эйэ-дэмнээх эрэ э5эрдэлээsh`ин буолар") Бу холобур Саха диэн никтаах уол суруйбут, эмиэ "э5эрдэлээsh`ин" диэбит.
Кэпсэтиини саghалыыр киsh`и(Соргу дугуй) диир
Иккиsh`э (Барghа баардый) диэн эппиэттиир.
эппиэттиир-диэngngэ
yktdagger88 дьикти киsh`игин быsh`ыылаах-сахаng да дьокуутуng да биллибэт-ити эппиэттиир диэн нуучча тыла буолара кo`стo`н турар . Дьиngэ сахаghа да ити o`йдo`бuлu туруору тылбаастаан тааghы-таах этиллэр этэ буоллаghа .Ол тыл-хоруй диэн буолар. Туох эмэ диэн хоруйдуоххут дуо
нуучча да тыла буоллун, ону эн то5о онтон ин'иннин?
Эбэтэр миигин сэнээбиккин кердере сатаатын ду?
Оннук бириинчик киЬи, ситэ оскуола диэнн'э эмиэ ин'ниэххин.
уктагерга-хоруй
иngниэххэ да син билигин сорхтор оскуоланы кыsh`а диир буолан эрэллэр. Сахалыы ыраастык этиллэр кыахтаах тыллары уу сахалыы этэр-тыынар ордук. Барытын биирдии-биирдии нуучча тылынан солбуйан истэхпитинэ аны сuuсчэ сылынан баghас тылбыт тылбаас тылга кубулуйара чахчы. Мo`ккush`эбит дуо
оскуола - саха тыла дэьэллэр.
ОС + КУОЛУ диэн эбит. Ол аата куолу сурунэ, оьо. Барыта буолбатах. Основы знаний диэх курдук) КЫЬА диэн ууска сыьыаннаах. Ону-маны онорорго уерэтэр сир буолуо. Холобура, СПТУ-ну кыьа диэххэ сеп буолуо.
Мин санаабар, оскуола, диэн гректар schol? диэн тылларыттан тахсыбыт.
Дорообо диэни саха тыла диэччилэр бааллар.
Икки тылтан турар курдук – ДОР+УОБА. Ол аата – дор5оонно уоб! диэн (Вкусни звук!) ДОр—р-р-р! – диэн дырылыыр тэтимнээх дор5оонноох сана аллайыы. Киьи киьини кытта утары керустэ5инэ сана аллайан итинник дор5оонноох тылы уескэтэр. Дор.. уоба! –диир. Утары киьитэ эппиэттиир. Оччо5о салгынна дор5ооннор утарыта керсуьуулэрэ буолар, эт-сиин таьымыгар илии охсуьан илии тутуьуута буолар. Ол аата иллээхтик кэпсэтии тустэнэр. Биир курдук салгынна дор5ооннор керсуьэллэр, киьи хара5ар бу кестубэт быьыы, бодо таьымыгар кестер буолар – Илии тутуьуу. Салгыы иллээх кэпсэтии. Дорооболоьуу дырылыыр тэтимэ мелтех буолла5ына кэпсэтии тахсыбат.
Доруоба, дорообо утарыта КЭПСИЭ (кэп+сиэ, эбэтэр съешь мои мысли диэбит курдук). Киьи санаата-оноото бэйэтэ эрэ билэрин курдук танараннан кистэммит. Киьи санаатыгар туохтан да сааппакка-кыбыстыбакка саныан сеп. Ол атын дьонно биллиэ суохтаах. Тун былыр оннук буолбатах уьу. Сана таьааран кэпсэтии суох эбит, онон дьон санааларын быьа атастаьан кэпсэтэллэр эбит. Ону КЭП СИЭЬИИ диэн ааттыыллар. Соччото суох быьыы уьу, онон кэп сиэьиэхтэрин ба5арбаттар эбит. Ол иьин итинник дьикти диалог ордон хаалбыт. Туох кэпсиэ? Суох! Эн кэпсиэ? Суох. Кэпсиэбэппин. Ол аата – мин кэппин сиэн дуо? Суох, эн кэпкин сиэбэппин, эн миэнин синэ дуо? Суох, кэп сиэбэппин. Инньэ дэьэн баран тохтообокко кэпсэтэллэрэ:)) Нуучалар ону истз-истэ сахалар сымыйаччылар – дэьэллэр эбит. Кэпсэпэппит диэн баран куну быьа кэпсэтэллэр диэн!=))
Читайте также: